Реферат: История развития телевидения в Беларуси
Такім чынам, да 1980-ых гадоў матэрыяльна-тэхнічная база БТ значна вырасла. Практычна у любым населенным пункце можна было прымаць тэлевізійныя – дзве праграмы Цэнтральнага тэлебачання і рэспубліканскую. Аднапраграмнае вяшчанне ахоплівала 96% тэрыторыі рэспублікі, двухпраграмнае – 76%, і трохпраграмнае – 32% (Мінск і Мінская вобласць).
Рэканструкцыю прайшлі абласныя тэлерадыёцэнтры. Так, напрыклад, ў 1983 годзе стаў шырэйшы выбар тэлеперадач у жыхароў Віцебшчыны: да дзвюх праграм – першай агульнасаюзнай і рэспубліканскай - дабавілася другая праграма Цэнтральнага тэлебачання. Замест старой стометровай антэны была ўстаноўлена апора вышынёй 245 метраў, уведзена у эксплуатацыю новая тэлевізійная станцыя з перадачыкамі вялькай магутнасці. Так, як і на Цэнтральным тэлебачанні, усе больш тэлепраграм вырабляецца не на кінаплёнцы, а на магнітнай выдэаленце, што дазваляла скараціць затраты на падрыхтоўку перадач, і паскорыць тэрмін іх стварэння, і павысіць якасць каляровага адлюстравання.
На першых этапах свайго развіцця беларускае тэлебачанне выступала галоўным чынам як рэтранслятар тых ці іншых падзей і твораў мастацтва, таксама шукала формы стварэннчя забаўляльнай інфармацыі. Тады экран быў не простым тэхнічным канонам у перадачы ведаў.
Спачатку было падражняльніцтва (не было свайго вопыту). Фарміраванне ўласных тэлевізійных жанраў пачынаецца ў 60-ых гг., калі журналісты рэспублікі вынаходзяць магчымасць адлюстроўваць асноўныя пытанні сучаснасці з дапамогай арыгінальных, уласных тэлебачанню сродкаў выказвання.
Для гэтага яны звяртаюцца ў першую чаргу да дакументальнага жанра і, супастаўляючы рэальныя жыццё выя факты, пачынаюць узнімаць у перадачы сур’ёзныя грамадскія пытанні, уцягваць чытачоў у творчае абдумванне сучаснасці. Уведзеныя ў рамкі рубрык і цыклаў, гэтыя дакументальныя перадачы садзейнічалі садзейнічалі больш глыбокаму адлюстраванню падзей, якія адбываліся ў жыцці рэспублікі.
“Інструмент зрокавага ўздзеяння” патрабаваў не прастой інфармацыі, выказанай словам, а непасрэдна зрокавай інфармацыі. На першы момант гэта быў дыктар, які чытаў паведамленні. Тым не менш прынцыпіяльных адрозненняў паміж газетнай інфармацыяй і тэлевізійнай не існавала. Тэкставая інфармацыя без маляўнічага матэрыялу, характэрная для пачатковага перыяду развіцця тэлебачання, захавалася ў пэўных параўнальна адасобленых масштабах і па гэты дзень у інфармацыйных выпусках. Нават пры самай сучаснай тэхнічнай абсталяванасці бывае немагчыма, а іншы раз і неабавязкова фіксіраваць на кінаплёнку некаторыя падзеі з-за аддаленасці аб’екта, раптоўнасці падзеі і г.д. Але не адклікнуцца на гэту падзею зусім служба навін не можа. Прыходзіцца выкарыстоўваць адзіную магчымасць – чытаючага дыктара ў кадры.
Адна з самых папулярных форм тэлевізійных перадач – публіцыстыка. На Беларускім тэлебачанні пачатак ёй паклалі паэты Пятро Глебка і Пятрусь Броўка, якія першымі з пісьменнікаў рэспублікі выступілі перадгледачамі з палымяным паэтычным словам. Пятро Глебка пазнаёміў з урыўкам з паэмы “Мужнасць”. Пятрусь Броўка прачытаў свой пераклад паэмы Маякоўскага “Уладзімір Ільіч Ленін”.
З таго часу беларускія пісьменнікі і паэты – Пятрусь Броўка, Максім Танк, Аркадзь Куляшоў, Іван Мележ, Іван Шамякін, Максім Лужанін, Янка Брыль і многія іншыя аказваюць дзейсную дапамогу журналістам рэспубліканскага тэлебачання непасрэдным удзелам у жыцці студыі.
Першыя крокі тэлебачання каштоўныя перш за ўсё тым, што ў гэты перыяд ішлі настойлівыя пошукі метадаў падрыхтоўкі перадач, вызначаліся формы і стыль размовы з тэлегледачом, вырашалася задача найпершай важнасці – даць насельніцтву інфармацыю па самых актуальных праблемах дня.
Усе мацней заяўляла аб сабе тэлевізійная дакументалістыка ў стварэнні зборных праграм – тэлечасопісаў. Цікава адзначыць, што самым першым з часопісаў быў “Піянерскі касцёр”, які выйшаў у эфір 30 красавіка 1956 года. Пазней з’явіліся тэлечасопісы і іншых напрамкаў: “Мастацтва”, “Фізкультура і спорт”, “Веды”, “Для Вас, жанчыны”. Сярод інўшых форм вяшчання вядучае месца займалі тэлевізійныя спектаклі, з якімі Мінская студыя выходзіла на экран амаль кожны месяц.
Важнае месца ў перадачах таго часу займала падрыхтоўка да YI Сусветнага фестывалю моладзі і студэнтаў у Маскве. У праграмах Мінскай студыі сістэматычна паведамлялася аб тым, як юнакі і дзяўчаты Беларусі ўдзельнічаюць у інтэрнацыянальным руху за мір, падрабязна асвятляўся ў кінарэпартажах кінафестываль беларускай моладзі.
І вось настаў дзень 28 чэрвеня 1957 года. Уся увага планеты была прыкавана да сталіцы Савецкага Саюза Масквы, дзе на вуліцах і плошчах, у парках і ў канцэртных залах разлілося разнамоўнае свята юнацтва планеты. Мінчане,седзячы ля сваіх тэлевізараў, змаглі ўбачыць урачыстае адкрыццё YI Сусветнага фестывалю моладзі. Гэта была першая трансляцыя тэлепраграмы з Масквы, якую прынялі ў Мінску .
Як жа была арганізавана гэта перадача?
У той час радыётэхніка ўжо ведала шэраг сістэм перадачы адлюстравання на вялікія адлегласці – па кабелю і па рэлейных магістральных лініях. Для таго, каб злучыць радыёрэлейнай лініяй лініяй Мінск з Масквой, неабходна было пабудаваць 15 прамежкавых прыёмаперадаючых станцый, што ў той час нельга было ажыццявіць. Інжынерна-тэхнічныя работнікі вырашылі гэтае пытанне вельмі дасціпна, а галоўнае – хутка. Была ўзведзена рэтрансляцыйная станцыя ш Смаленску, а дзве іншыя прамежкавыя прыёмаперадаючыя станцыі ўсталяавлі на самалётах, якія на вышыні 2500 – 3000 метраў ажыццяўлялі сувязь паміж Масквой і Смаленскам, Смаленскам і Мінскам і забяспечылі нармальнае праходжанне сігналу па ўсёй трассе.
Ад перадачы да перадачы расла папулярнасць Мінскага тэлебачання. Яго магчымасці асабліва пашырыліся, калі з’явілася перасоўная тэлевізійная станцыя – ПТС, якая дазволіла весці трансляцыю футбольнага матча, цыркавога прадстаўлення, спектакля. Пачалі трансліравацца ўрачыстыя сходы, спартыўныя спаборніцтвы, тэатральныя прадстаўленні, масавыя святы. З’явілася магчымасць паказваць оперныя спектаклі.
Спачатку ПТС так і курсіравала з тэатра на стадыён, затым у цырк, у бассейн. І вось аднойчы аўтобусы заехалі ў двор радыёзавода, тэхнікі працягнулі кабель у цэх, устанавілі і наладзілі камеры, і тэлегледачы ўбачылі на экранах, як рабочыя збіраюць беларусскія тэлевізары. Гэта быў першы рэпартаж з рабочага прадпрыемства і трансліраваўся ён 11 жніўня 1958 года. З таго часу рэпартаж з завода, фабрыкі, камбіната, з будоўлі, калгаса стаў адным з самых папулярных жанраў тэлевізійнага вяшчання. Амаль кожны дзень нараджаліся ў той час новыя цыклы і рубрыкі. У сувязі з гэтым Камуністычная партыя заклікала інфармаваць беларускае насельніцтва аб тым, што адбываецца у рэспубліцы. Асабліва падкрэслівалася важнасць тэм прамысловасці і новабудоўлі. Работнікі студыі бывалі ўсюды. Стваралася хімічная прамысловасць – будаваўся нафтаперапрацоўчы завод, перакладваўся газаправод, ўзводзіўся Салігорскі калійны, Васілевіцкая і Бярозаўская электрастанцыі...
Напрыклад, цыкл “Гэта зроблена ў Беларусі” адлюстроўваў поспехі беларускай індустрыі. Аўтазаводы з гордасцю расказвалі пра 40-тонны самазвал МАЗ-530. гэта машына атрымала ўсеагульнае прызнанне як у нашай краіне, так і далёка за яе межамі.
Адной з задач беларукага тэлебачання канца 50-ых гадоў было культурнае, маральнае выхаванне насельніцтва. У сувязі з гэтым быў арганізаваны тэлевізійны універсітэт навукі і культуры (сумесна з рэспубліканскім міністэрствам і таварыствам “Веды”). З экрана тэлевізара слухачы ўніверсітэта мелі магчымасць знаёміцца з дасягненнямі навукі, вучыліся слухаць і разумець музыку, разбірацца ў жывапісе і графіцызнаёміліся з лепшымі творамі драматургіі і кінамастацтва.
60-ыя гады .
У развіцці беларускага тэлебачання яны характэрныя тым, што ў рэдакцыях вызначыліся такія пастаянныя цыклы, як сельскі клуб “Колас”, “Літаратурная Беларусь”, “Народны кантроль”, тэлевізійны конкурс па дзіцячых рухомых гульнях “Вас выклікае Спартландыя”.
У 1961 годзе Мінск быў злучаны радыёрэлейнай лініяй з Масквой. У Беларусь прыйшла першая праграма Цэнтральнага тэлебачання. У гэты час зарадзіліся творчыя сувязі з тэлестудыямі братскіх рэспублік. Асабліва цеснымі былі яны з Літвой. 12 верасня 1962 года ўпершыню праводзілася міжрэспубліканская пераклічка Мінск – Вільнюс.
4 кастрычніка 1962 года Мінская студыя ўключылася ў агульнасаюзную шотыднёвую перадачу “Эстафета навін”, а 23 кастрычніка быў упершыню паказаны на Маскву “Блакітны агеньчык”. Радыёрэлейныя лініі адкрылі дарогу тэлебачанню Беларусі не толькі на экраны Цэнтральнага тэлебачання, але і іншых краін Савецкага саюза.
У 1961 годзе тэлевізійная сетка СССР была злучана з сістэмай Інтэрбачання і Еўрабачання. Пачатак гэтаму супрацоўніцтву паклала трансляцыя тэлевізійнай перадачы пра сустрэчу ў Маскве першага ў свеце касманаўта Юрыя Гагарына.
Першы выхад Беларускага тэлебачання на Інтэрбачанне адбыўся ў 1962 годзе. Хутка тэлецэнтры Мінска, Гомеля, Брэста і Віцебска таксама былі ўключаны ў тэлевізійную сетку Інтэрбачання. Гледачы Польшчы, Балгарыі, Чэхаславакіі і іншых краін сацыялістычнай садружнасці ўбачылі такія перадачы, як “Беларукі балет”, канцэрты “Беларуская лірычная”, “Спявае Зіновій Бабій”, тэлефільмы “Тры волаты”, “Дваццаць мірных гадоў” і іншыя.
Трэба заўважыць, што праграмы з Мінска на фестывалях рэспублік, праводзімых Цэнтральным тэлебачаннем, атрымлівалі высокую ацэнку.
Значны ўплыў на якасць кінапрадукцыі Беларукага тэлебачання аказала стварэнне ў 1965 годзе Галоўнай рэдакцыі “Тэлефільм” , якая пачала вытворчасць дакументальных і мастацкіх фільмаў, а таксама канцэртных праграм для тыражу на студыях тэлебачання усіх саюзных рэспублік. Ужо з першых гадоў свайго існавання “Тэлефільм” добра зарэкамендаваў сябе як на міжрэспубліканскіх, так і на ўсесаюзных кпінафестывалях. Сярод лепшых былі адзначаны на гэтых аглядах “Чалавек нараджаецца для шчасця”, “Апавяданне пра зялёны дом”, “Запруда”.
Паняцце “тэлевізійны фільм” прыйшло да масавага гледача ў сярэдзіне 60-ых гадоў, калі на шэрагу кінастудый краіны былі створаны аб’яднанні тэлевізійных фільмаў, што было выклікана жыццёвай неабходнасцю пастаянна бачыць у праграме мастацкія і дакументальныя стужкі, якія, як сцвярджаюць сацыёлагі, з’яўляюцца адным з любімых відаў відовішча.
У ліку ўзнікшых у рэспубліцы аб’яднанняў і творчае аб’яднанне тэлефільмаў кінастудыіі “Беларусьфільм” , арганізаванае у 1966 годзе, і аб’яднанне “Тэлефільм” Беларускага тэлебачання Дзяржкамітэта СМ БССР па тэлебачанню і радыёвяшчанню, створанае ў 1967 годзе. Сёння ў іх творчым спісе дзесяткі паўметражных (у тым ліку і шматсерыйных) і кароткаметражных стужак, сярод якіх найбольш знаёмыя нам “Руіны страляюць” І. Чацверыкава; “Доўгія вёрсты вайны” А. Карпава; “Прыгоды Бураціна”, “Чырвоны Капялюшык”, “Зорны хлопчык” Л. Нечаева; “Крах” В. Карпілава і ішныя.
Станаўленне тэлекіно было нялёгкім. Тэлефільм паступова набываў сваю самастойнасць у русле адзінай цэласнай тэлевізійнай праграмы, у цесным яе кантакце з інфармацыйна-публіцыстычнай зонай. Тэлефільм, у адрозненне ад кінафільма, усе больш адчуваў сябе неад’емнай часткай тэлевізійнай праграмы з яе пэўнымі рысамі дня, тыдня, месяца, года, яе разгорнутасцю перад гледачамі ў цэлым па часе. У канцы 60-ых гадоў тэлефільм як новае адгалінаванне экраннага мастацтва набыў новыя магчымасці ў параўнанні з кінафільмам: унутраную арыентаванасць на формы дыялога з гледачом (адсюль нярэдкае ўвядзенне каментатара, асобы ад аўтара і г. д.), цыклічнасць, дзяленне на асобныя серыі.