Курсовая работа: Асаблівасці твора У.Караткевіча "Хрыстос прызямліўся ў Гародні"

Змест

Уводзіны

Глава І. Асаблівасці жанру твора у. караткевіча

1.1 Агульныя заўвагі да праблемы вызначэння жанру літаратурнага твора

1.2 Жанрава-кампазіцыйная характарыстыка рамана

Глава ІІ. Стылёвая адметнасць рамана “хрыстос прызямліўся ў гародні"

2.1 Характарыстыка вобразаў рамана

2.2 Адметнасці мовы твора

Заключэнне

Спіс выкарыстанай літаратуры

Уводзіны

У сучаснай беларускай прозе раман Ул. Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні" займае асаблівае месца. Яго адметнасць вызначаецца не толькі навізной жыццёвага і гістарычнага матэрыялу, але і арыгінальнасцю вобразнага ўвасаблення падзей далёкага мінулага, уменнем пераасэнсаваць іх з пазіцый нашай сучаснасці, прыдаць фактам гістарычнай рэчаіснасці непаўторны нацыянальны каларыт, надзённасць гучання. У гэтых адносінах новы твор істотна пашырае ідэйную і маральную праблематыку прозы Ул. Караткевіча, адкрывае перад ім новыя перспектывы, новыя творчыя далягляды.

Раман “Хрыстос прызямліўся ў Гародні" Ул. Караткевіча - твор глыбока нацыянальны, бо ў аснове яго ляжыць беларуская старажытная кніжнасць і народны фальклор, бо галоўныя грамадскія праблемы вырашаюцца з народнага пункту гледжання. Падзеі ў рамане адбываюцца ў сярэдзіне ХVІ стагоддзя. Перад пісьменнікам стаяла нялёгкая задача: мастацкімі сродкамі перадаць атмасферу ўжо далёкага нам часу. Характары ў рамане скрозь выдуманыя, канфлікты і іх развіццё - таксама, а разам з тым твор уражвае гістарычнай праўдзівасцю, дакладнасцю канкрэтных рэалій часу, аўтарскім разуменнем заканамернасцей грамадскага развіцця.

Калі звярнуцца да пытання распрацаванасці творчасці Уладзіміра Караткевіча ў крытычнай і метадалагічнай літаратуры, то варта назваць некаторых аўтараў. Так, творчаць Караткевіча наогул разглядалі наступныя літаратуразнаўцы: А. Верабей (“Жывая повязь часоў: Нарыс творчасці У. Караткевіча”); А. Сабалеўскі (“Тэатральнае спасціжэнне Караткевіча”); А. Мальдзіс (“Жыццё і ўзнясенне Уладзіміра Караткевіча”); М. Жабінская (“Спадчына Караткевіча - крыніца агульнага гуманізму”); М. Абола (“Неугасимый свет доброй благородной души”) і многія іншыя.

Што да крытычнага асэнсавання твора “Хрыстос прызямліўся ў Гародні", то можна адзначыць наступных літаратуразнаўцаў і іх працы: Шынкарэнка В.К. (“Жанравыя асаблівасці рамана Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”); Чарнышова Л.В. (“Адлюстраванне народных і хрысціянскіх уяўленняў пра зямлю ў рамане Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”); Сцяпанава А. (“Рысы еўрапейскага постмадэрнізму ў творах Уладзіміра Караткевіча (на матэрыяле рамана Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”); Салдаценка Н. (“На шляху да вобраза. Парцэляцыя як сінтаксічны сродак павышэння інфармацыйнасці тэксту - на матэрыяле рамана Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”); Прашковіч Л.І. (“Аб жанрава-стылістычных асаблівасцях рамана Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”); Лявонава Е.А. (“Алюзія на вобраз Хрыста ў рамане Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”); Конан І. (“Нацыянальная гуманістычная ідэя ў рамане Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”).

Твор Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні" займае асаблівае месца ў сучаснай беларускай раманістыцы, вызначаецца шматлікімі жанравымі і стылёвымі адметнасцямі. З гэтай прычыны, гэты твор вельмі цікавы для аналізу -менавіта гэты факт абумоўлівае актуальнасць тэмы курсавой работы

Мэтай дадзенай курсавой работы з’яўляецца: выявіць асноўныя жанрава-стылёвыя адметнасці рамана Ул. караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні".

Задачы курсавой работы абумоўлены названай мэтай і натуральна выцякаюць з яе сэнсу:

Прааналізаваць крытычную і метадычную літаратуру па тэме даследавання;

Вызначыць асноўныя асноўныя жанрава-стылёвыя адметнасці рамана Ул. караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”;

Разгледзець твор беларускага майстра на прадмет наяўнасці ў ім тых ці іншых прыкмет стылю, асаблівасцей жанравай прыналежнасці.

Прадметам вывучэння ў дадзенай курсавой рабоце з’яўляецца раман Ул. Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні"

Аб’ектам жа, у сваю чаргу, выступаюць непасрэдна жанрава-стылёвыя адметнасці твора.

Глава І. Асаблівасці жанру твора у. караткевіча

1.1 Агульныя заўвагі да праблемы вызначэння жанру літаратурнага твора

Праблема жанру з’яўляецца адной з найбольш складаных у літаратуразнаўстве. Гэта тлумачыцца прыродай самога жанру, яго зменлівасцю пад уплывам зрухаў у сацыяльным і духоўным жыцці грамадства. Кожная гістарычная эпоха абумоўлівае ўзнікненне спецыфічных жанравых форм. Але нельга думаць, што пры гэтым не ўлічваецца вопыт папярэдніх мастацкіх пакаленняў. Жанры з’яўляюцца яго універсальнымі формамі, у іх заўсёды зберагаюцца элементы архаікі. Праўда, гэтая архаіка зберагаецца толькі дзякуючы пастаяннаму яе абнаўленню, асучасніванню.

Калі мець на ўвазе літаратуру апошніх дзесяцігоддзяў, то асабліва лёгка заўважыць тэндэнцыю да абнаўлення многіх жанравых структур, іх узаемапранікненне і ўзбагачэнне на гэтай аснове. Сінтэз мастацкіх форм - працэс настолькі пашыраны, што адноснасць жанравай чысціні ўжо не выклікае сумнення. І хаця прырода пэўнага літаратурнага роду захоўваецца, “змешанасць", сінкрэтычнасць шмат у чым адрознівае многія жанравыя структуры ад іх класічных узораў. Даследчык А. Яскевіч ахарактарызаваў гэтую з’яву як “перафарміраванне, дынаміку жанраў” [21; 169].

У правільнасці выказанай думкі пераконвае развіццё сучаснага рамана, які ў сваіх лепшых узорах працягвае захапляць шматгранным адлюстраваннем рэчаіснасці, сюжэтна-кампазіцыйнай разнастайнасцю, дыялектыкай жанру. Росквіт нагаданай масацкай формы ў беларускай літаратуры прыпадае на 60-70-я гады. Якраз яны, паводле слоў В. Івашына, “пара найбольш значных, дынамічных зрухаў у развіцці беларускай раманістыкі. У гэты час побач з выразнай арыентацыяй на шырокую эпічнасць наглядалася цяга да рамана, у цэнтры якога духоўныя, маральныя пошукі асобы; перамяшчаліся грані ад панарамнасці, падзейнасці да паказу ўнутранага свету чалавека, ад “эпікі” да “лірыкі”, з узмацненнем аўтарскага голасу расло значэнне інтэлектуальнага пачатку і дакумента ў літаратуры. Мяняліся ў гэты час суадносіны эпічнага і драматычнага. Узмацнялася драматызацыя раманнай формы" [7; 210].

Такім чынам, пошукі новых жанравых форм з’яўляюцца заканамерным працэсам рамана на сучасным этапе.

1.2 Жанрава-кампазіцыйная характарыстыка рамана

У сувязі з праблемай вызначэння жанру цікавым з’яўляецца твор Уладзіміра Караткевіча “Хрыстос прызямліўся ў Гародні" (1965 - 1966). Менавіта ў гэтым творы даволі адчувальныя драматызацыя жанравай формы, хаця аснова не застаецца эпічнай, сумяшчэнне дынамічнага і псіхалагічнага, інтэлектуальнага і прыземленага, рэальнага і выдуманага.

З мэтай лепшага высвятлення зместава-фармальнай арганізацыі рамана варта звярнуцца да гісторыі яго ўзнікнення.

Сам Уладзімір Караткевіч адзначае: “Думку аб ім (рамане), жаданне напісаць яго ажыўляе, часцей за ўсё, нейкі асобны факт, вычытаны ў хроніцы ці старажытным акце. Для мяне гістарычная рэч пачынае жыць з анекдота (не ў нашым сэнсе, а ў тым, у якім разумелі яго нашы продкі год двесце назад: трагічны або вясёлы, але заўсёды сюжэтны і арыгінальны факт з жыцця рэальнай гсітарычнай асобы). Для мяне мой “Хрыстос з Гародні" пачаўся з “Хронікі” Стрыйкоўскага [8; 10].

--> ЧИТАТЬ ПОЛНОСТЬЮ <--