Курсовая работа: Метады і прыёмы вывучэння фразеалагічных адзінак у малодшых класах

- Прыехаў да дзеда, убачыў, якую яду есць звычайны мужык, разгарэліся ў пана вочы;

- Пайшоў дзед да пана, а ў таго аж сталы ад яды ломяцца;

- З панам спрэчкі кароткія;

- Аддай маёнтак бедным людзям, а сам з гасцямі ўцякай куды вочы глядзяць.

Насычаная фразеалагізмамі і наступная казка разгледжанага раздзела (“Сцізорык зламаўся”). Так, знаходзім у ёй наступныя фразеалагічныя адзінкі, прыдатныя для разгляду і вывучэння на ўроку чытання:

- От так і не дасць слова вымавіць ;

- Бачыць аканом, што доўга пана няма, а тут у двары бяда на бядзе едзе ды бядою паганяе;

- З выгляду так сабе, затое на язык бойкі: за словам у кішэню не лезе.

- Згарэлі, пане, начыста згарэлі, быццам хто языком злізаў ;

- Увесь, пане; чыста, гладка, хоць рэпу сей .

У казцы “Залаты збан” (старонкі 43-48) знойдзены наступныя фразеалагізмы:

- Усе, ад малога да сівога , баяліся цара;

- Ні ўдзень, ні ўночы з маёй галавы не выходзіць залаты збан;

- З таго часу ў той краіне ніхто пальцам не смее крануць старых, усешануюць іх сівізну і мудрасць.

Зрэдку сустракаюцца фразеалагізмы ў іншых раздзелах падручніка. У творы “Крыўда” (стар. 60-63) можна звярнуць увагу вучняў на фразеалагізм толькі яго і бачылі (Мурза ўзяў у зубы сумку, зняў лапы з грошай, і толькі яго бачылі ў магазіне); на старонцы 65 у творы “Браты-артысты” сустракаем фразеалагізм адлягло ад сэрца (У мяне адлягло ад сэрца: калі забяром ягнятак у хату, то яны не замёрзнуць) [1; С.65].

Знаёмства вучняў з фразеалагізмам недзе за дваццатым полем варта ажыццявіць у ходзе чытання твора “Зайчаняткі” (Бо, можа, якраз яе дзяцей недзе за дваццатым полем корміць у гэтую самую хвіліну нейкая іншая шэрая матка).

Верш А.Лойкі “Жарабяткі” (стар. 86) дае магчымасць пазнаёміцца з сэнсам і асаблівасцямі ўжывання фразеалагізма смыляць пяткі :

Быццам бы

Смыляць ім пяткі,

Скачуць,

Скачуць жарабяткі!

Апавяданне “Маленькія салдаты” ( стар. 99 – 102) прыдатнае для вывучэння фразеалагізма прапускаць міма вушэй: ( Колю здалося, што сябар міма вушэй прапускае ягоныя словы).

У ходзе знаёмства вучняў з апавяданнем А.Васілевіч “Пажар” (стар. 81) настаўніку варта звярнуць увагу вучняў на такія фразеалагічныя адзінкі, што сустракаюцца ў тэксце:

- Грышка клопат пра вогнішча бярэ на сябе ;

- А агонь разышоўся не на жарт ;

- Некаму прыходзіць думка пакараць “вужоў” так, каб дзесятаму заказалі.

З фразеалагізмам як скрозь зямлю праваліўся вучні могуць пазнаёміцца, чытаючы апавяданне “Сэрца чалавека” (стар.113 – 117): “Але Боя нідзе не было – як скрозь зямлю праваліўся”.

Вядома, што паралельна з устойлівымі спалучэннямі слоў у беларускай мове існуюць паралельна ідэнтычныя па форме свабодныя спалучэнні слоў. Дзеля таго, каб навучыцца адрозніваць фразеалагізмы ад аналагічных словазлучэнняў вучням таксама можа дапамагчы матэрыял падручніка.

Карыснай будзе такая праца над тэкстам, калі словазлучэнне (свабоднае спалучэнне слоў) параўноўваецца з аналагічным па форме фразеалагічным словазлучэннем.