Реферат: Паэма А.А. Куляшова "Cцяг брыгады"

«Паэма — гэта апанаванае ўзыходжанне»,— гаварыў вядомы французскі паэт Рэнэ Шар. Гэта вельмі стасуецца да куляшоўскай паэмы. Паэма нарошчвае свой змест не толькі сюжэтным развіццём, але і ўсё новымі і новымі эмацыянальнымі ўзмацненнямі. Напружаны бой («Вораг лезе і лезе,— лезе ў брані і жалезе, перамогу ён чуе...»); горкае адступленне («Доўга помніцца будзе мне гэтае чорнае ранне і халодная сцежка мая...»); маркотнае вяселле («Ладзіць гэта вяселле Мядзведскі — прыслугач нямецкі... За Мядзведскага замуж ідзе пад пагрозай дзяўчына, бо бацькі яе ў лютай бядзе...»); пакаранне Мікіты Ворчыка, шчымлівая сустрэча з хлопчыкам, які вельмі нагадвае Алесю Рыбку сына («Мне здаваўся даўгім яго шлях, босы, бег ён праз ямы, па халоднай зямлі, па лістах і па сэрцы маім таксама...»).

Узрушаная, драматычная, паэма Куляшова ўвабрала ў сябе велізарны свет народных перажыванняў, боль і патэтыку ваеннага часу. Яна ўвабрала ў сябе і мноства тьшовых калізій суровай тагачаснай рэальнасці. Паэма ўзбуйніла і пранікліва выявіла многія абставіны і перыпетыі першых месяцаў вайны: і шлях воінаў з акружэння, і выратаванне сцяга, і побыт на захопленай ворагам зямлі. «Для тысяч і тысяч нашых людзей, якія аставаліся ў акружэнні і выходзілі з яго, рашэнне пытання аб тым, ці далой ісці ў надзеі недзе дагнаць фронт, або заставацца, як тады гаварылі, «у зяцях» у якой-небудзь удавы або салдаткі і нават ва ўласнай жонкі,— рашэнне гэтага пытання было экзаменам на воінскую, грамадзянскую і палітычную сталасць»,— пісаў А. Твардоўскі. Гэта пытанне вырашаюць героі паомы Куляшова, калі спыняюцца на начлег у «добрай удавы» Лізаветы, і тады, калі чуюці. Ілжывае фашысцкае паведамленне, што «немцы ўжо дайшлі да Урала».

«— I куды, і куды мы ідзём? — крыкнуў Ворчык ад злосці.— У якую магілу нясём непатрэбныя косці? Можа войска няма, можа праўду ўдава мне казала, што карычневая чума дапаўзла да Урала...»

Выключнай гнуткасцю, багаццем інтанацый, незвычайнай выразнасцю і ёмістасцю валодае верш, якім напісана паэма. У ім месціцца безліч псіхалагічных адценняў, ён чуйна адгукаецца на падзеі і адпаведна ім становіцца то гнеўным, то пяшчотным, то запаволена-стрыманым, то напружаным. Спавядальны маналог змяняецца дыялогам, народны фразеалагізм — кніжным высловам. Гэта шмат разоў добра ілюстравалася многімі даследчыкамі, але цяжка ўтрымацца, каб не нагадаць яшчэ раз, як дакладна ставяцца словы ў радку, акцэнтуючы самае істотнае («не знаходжу ватоўкі сваёй — знёс Мікіта»), як паслухмяна перайначваецца тон размовы (ад суровага ў адных выпадках да бадай што гуллівага, калі героі патрапляюць да Лізаветы, «вясёлай кабеты»: «Спіць у хаце Смірноў — на пярыне, сплю я ў пуні — на канюшыне, а Мікіта Ворчык — у клеці. Колькі клопатаў Лізавеце!»). Мужная клятва воіна:

Не, не гэтак прыйду я ў дом,

3 новай каскай прыйду, са штыком.

Не нікчэмным, слабым жабраком,

А як бацька прыйду я ў дом,

Сонца ў дом

Прынясу на штыку...—

становіцца, не губляючы вышыні і напалу, пяшчотным словам бацькі, у ёй ужо чуецца запаветная мара:

Малаком

Напаю дачку,

Пасаджу свайго сына я

На жывога,

На баявога

Каня.

Так яшчэ раз, з новым душэўным адценнем, прагучаў адзін з галоўных матываў паэмы — народжанае болем за родную зямлю палкае жаданне вярнуцца дадому вызваліцелем.

Спалучэнне суровай патэтыкі і трагізму, лірычнай задушэўнасці і патрыятычнай страснасці надаюць паэме вялікую эмацыянальную сілу. «...Прачытаўшы паэму беларускага паэта Аркадзя Куляшова,— пісаў Іосіф Уткін ва ўжо згаданым артыкуле пра паэму,— немагчыма не адчуць за яе тонкімі і празрыстымі сценкамі сімпатычную і адораную натуру аўтара паэмы. Мяккае святло, якое праменіцца з гэтага твора, гэта, безумоўна, унутранае святло паэта, які глыбока любіць свой народ і шчыра падзяляе яго пакуты».

Паэма знайшла гарачы водгук у чытачоў, з'явілася вялікай падзеяй у савецкай літаратуры ваеннага часу.

«У тыя напружаныя дні...усе мы, каму надарылася тады прачытаць гэту паэму, адчулі ў ёй тую задушэўную сілу, веліч думак і шырыню перажыванняў, тую свежасць, якая ўласціва сапраўдным выдатным творам»,— пісаў М. Луконін.

«Я памятаю, як у блакадным Ленінградзе Павел Кабзарэўскі, які толькі што вярнуўся са шпіталя і яшчэ не паспеў уставіць выбітыя асколкам зубы, чытаў мне... паэму Аркадзя Куляшова «Сцяг брыгады», чытаў па-беларуску... Гэта быў цуд з вялікай літары. Гэта быў цуд пранікняння паэзіі ў саму святую сутнасць народнай душы, у яе сімвалы»,— прыгадваў М. Дудзін.

«Мне помніцца час, калі з'явілася паэма Аркаддзя Куляшова «Сцяг брыгады», якая тады ж захапіла і запаланіла мяне сваёй народнасцю, глыбінёй, свежай вобразнасцю і значнасцю сказанага паэтам»,— успамінаў К. Куліеў.

У артыкуле, прысвечаным «Новай кнізе» Куляшова, А. Твардоўскі назваў паэму «Сцяг брыгады» «агульнапрызнаным дасягненнем савецкай паэзіі ваенных гадоў, якое не страціла сваё значэнне і сёння». «Пра гэту паэму,— сказаў выдатны савецкі паэт,— шмат пісалі, але гэта з тых паэтычных тварэнняў, у якіх у запасе такая ёмкасць зместу і такая, не ўся на паверхні размешчаная, сіла выказвання, якія неаднойчы яшчэ прыцягнуць увагу...» Паэма, якая стваралася ў цяжкую пару, у самы разгар вайны, выказвала вялікую веру ў перамогу, сёння ўспрымаецца як выдатны мастацкі дакумент свайго часу, які розвабакова раскрывае сэнс нашай перамогі, падтрымлівае нязгасную памяць аб вялікіх выпрабаваннях народных.. Яна стала адным з буйнейшых дасяг ненняў усёй савецкай паэзіі, бліскучым узорам народнасці ў мастацтве па «вялікай істотнасці, гістарычнай значнасці зместу ў спалучэнні з багаццем самастойных і арганічна нацыянальных сродкаў формыі (А. Твардоўскі).

Літаратура

1. Бечык В. Выбраныя літаратурна-крытычныя артыкулы. –Мн., 1989;

2. Арочка М. Беларуская савецкая паэма. – Мн, 1979.

К-во Просмотров: 294
Бесплатно скачать Реферат: Паэма А.А. Куляшова "Cцяг брыгады"