Контрольная работа: У. Караткевіч: паэт – мастак – пясняр

Гэта край –

Твой дом і сабор...

“На Беларусі бог жыве” [4,242]

4 Любоўная лірыка У. Караткевіча

Шмат радкоў прысвяціў У.Караткевіч тэме кахання. У паэмах, баладах, прысвячэннях, вершах каханне паўстае перад чытачом як духоўная якасць, у якой перасякаюцца процілегласці біялагічнага і духоўнага, асабістага і грамадскага, інтымнага і агульназначнага. Майстэрства паэта, неардынарнасць і глыбіня яго выхадаў на звычайніцкія жыццёвыя і маральныя сітуацыі – а менавіта ў іх і аснова, і сэнс, і вырашэнне самых звычайных і самых вострых калізій – даюць поўнае права на выдзяленне любоўнай тэматыкі ў якасці аднаго з важных тэматычных кірункаў паэзіі У.Караткевіча.

У цэнтры паэтавага разумення кахання, як самага свабоднага, незалежнага і напрадбачанага выяўлення глыбіні чалавечай асобы, стаіць чалавек, яго душа, яго сэрца, яго пачуцці, яго адносіны да жанчыны – сяброўкі, маці, каханай.

Яно лірычнае і драматычнае, узнёслае і трагічнае, звычайнае, зямное і рамантызаванае. Каханне – гэта не толькі радасць і шчасце, гэта таксама уменне перажыць неудачу, здраду, прадажніціва, гэта і памяць пра тых, хто не зможа ні пакахаць, ні стаць каханым.

Бадай што найбольш поўна такое дыялектычнае разуменне кахання можна знайсці ў паэме “Слова пра чалавечнасць”. З аднаго боку, шчасце для Рыгора – каханне да Ганны і захапленне даследніцкай працай :

...Раскапаўшы пяць – шесць курганоў,

Ён вяртаўся дамоў як негр загарэлы,

Адчуваў, што здароўе вяртаецца зноў.

Ён хапаў сваю жонку рукамі грубымі,

Называў каханай і дарагой,

Цалаваў яе ў надзьмутыя губы

Бо яна злавалася на яго. [ 4,99]

З другога боку – неразуменне Ганнай адданасці Рыгора, яе эгаізм і саманадзейнасць, якія прыводзяць да распада сям і. Яна хацела жыць у сталіцы, каб муж быў прафесарам.

Якім бы складаным для героя ні быў шлях у каханні, галоўным для яго застаецца духоўнасць кахання, яго чалавечнасць, маральны сэнс.

О каханне маё бясконцае,

Не ўцякай ад мяне, пашкадуй!

За табой, як за светлым сонцам,

Па штодзённай дрыгве іду.

“О каханне маё бясконцае...” [4,164]

Падводзячы вынік, можна з упэўненасцю зазначыць, што многія творы У.Караткевіча аб каханні – гэта споведзь паэта аб перажытым, гэта размова з чытачом аб высокароднай галіне паэзіі, якая дае магчымасць успрымаць еднасць чалавека і акаляючай рэчаіснасці як адзіную цэласнасць з усім. Вершы, балады, паэмы паэта – антыэгаістычныя. Яго лірычнае “я” нібы зліваецца з унутраным светам чытача, яго пачуцці перадаюцца чытачу і успрымаюцца апошнім як свае асабістыя. Індывідуальны вопыт паэта становіцца вопытам чытача, нават калі любоўныя пачуцці яго ў жыцці не захоплівалі ў свой палон.

У вершах пра каханне няма эротыкі, цынічных адносін да жанчыны, ухвалення мімалётных сувязеў.

Ты і я: пралеска ў снах бурану,

Дрэўца вішні ў ярасным агні,

Кропля на спіне Левіяфана,

Радуга на крылах навальніц.

Пад дзевятым валам ветразь ніцы,