Учебное пособие: Польский язык

А) Głowa, brzeg, wrona, wróg, wróżić, włosy, młody, mleko, błoto, młot, mróz, zdrowy, ogrodzenie, krowa, król, kłos, płótno, wśród, średni, strona;

Б) lódź, lódka, lokieć, robotnik, równina, równość, rozwijać siź, rozwód, rozdać.

Практическое занятие №3

Чередования согласных

1. Фонетические чередования, вызванные законом слогового сингармонизма:

1) чередования заднеязычных с отвердевшими шипящими и свистящими (1,2,3 смягчения);

2) чередования твердых и мягких губных;

3) чередования свистящих согласных с отвердевшими шипящими;

4) чередование переднеязычных согласных с отвердевшими аффрикатами;

5) чередование твердых и мягких сонорных.

2. Фонетические чередования, вызванные вторичным смягчением полумягких согласных.

3. Морфологизация чередований согласных.

Упражнения

1. Сопоставьте данные таблицы. Расскажите, как изменялись согласные в польском и русском языках в соответствии с действием законов слогового сингармонизма и вторичного смягчения полумягких согласных.

Звук	Йотовая палатализация согласных		Вторичное смягчение полумягких согласных
	Русский язык	Польский язык	Русский язык	Польский язык
Т	Висячий, колючий, общение, свеча, плачу	Wiszący, kłujący, obcowanie, świeca, płacę	Пять, тьма, теплый, светить, плати	Pięć, ćma, ciepły, świecić, płać
Д	Сажать, рожать (рождение), суженый, провожать, поврежденный	Sadzać, urodzenie, sądzeny, odprowadzać, uszkodzony	Медь, людьми, дело, садить, проводить, вредить	Miedź, ludźmi, dzieło, sadzić, odpowadzić, szkodzić
С	Ноша, ваш, орошать, кошу	Nosza, wasz, zraszać, koszę	Рысь, сено, носить, оросить, коси	Ryś, siano, nosić, zrosić, koś
З	Нож, ниже, замораживать, вожу	Nóż, niższy, zamrożać, wożę	Резь, резьба, зять, морозить, вози	Rzeź, rzeźba, zięć, mrozić, woź
Р	Море	morze	Лекарь, горький, река	Lekarz, gorzki, rzeka

2. Прочитайте польские пословицы и поговорки, подберите к ним русские соответствия. Найдите слова, отражающие судьбу праславянских согласных в позиции перед йотом и перед гласным переднего ряда в польском языке.

1.Koń koniowi nierówny. 2. W nocy wszystkie koty siare. 3. Nie wsodzaj nosa do cudzego prosa. 4. Dla chcącego nic trudnego. 5.Każdy orze jak może. 6. Jaka praca, taka płaca. 7. Swoja siermeżka nie ciężka. 8. Bez gospodarza dom płacze. 9. Lepszy grosz dany, niż złoty obiecany.

3. Прочитайте и переведите на русский язык стихотворение И. Брехвы. Найдите результаты йотовой палатализации и смягчения согласных перед гласным переднего ряда.

Chrząszcz

WSzczebrzeszczyniechrząszczbrzmiwtrzcinie

I Szczebrzeszyn z tego słynie.

Wół go pyta: “Panie chrząszczu,

Po co pan tak brzęczy w gąszczu?”

“Jak to – po co? To jest praca!

Każda praca się opłaca”.

Wół pomyślał: “Znakomicie!

Też rozpocznę takię życie”.

Wrócil do dom* i wesoło

Zaczął brzęczeć pod stodołą.

Po wolemu, tęgim basem.