Жиктик жалгаулары пожеееее

Жіктік жалғау - баяндауышқа ғана тәнжалғау. Жіктік жалғау тек қана синтаксистік қызмет атқарады. Жіктеу категориясы - қазіргі қазақ тіліндетек етістікке ғана тән қасиет емес, баяндауыш болып қызмет атқара алатын өзге де сөз таптарына, соның ішінде есімдерге де тән қасиет. Жалғану жүйесі мен формаларыӨңдеу Қазақ тіліндегі сөздер төмендегідей төрт топқа бөлініп, төрт үлгі бойынша жіктеледі: Бірінші топӨңдеу Бірінші топқа отыр, тұр, жүр, жатыретістіктері, есімшелер, зат есімдер, сын есімдер, сан есімдер, есімдіктер, үстеулержатады; Үлгілер:а) тұр, жүр.ЖекешеКөпше1-жақтұр-мын, жүр-мінтұр-мыз, жүр-міз2-жақтұр-сың, жүр-сіңтұр-сыңдар, жүр-сіңдертұр-сыз, жүр-сізтұр-сыздар, жүр-сіздер3-жақтұр, жүртұр, жүрә) Есімшелер: барған, келген; баратын, келетін; барар, келер; бармақ(шы), келмек(ші).ЖекешеКөпше1-жақбарған-мын, келген-мінбарған-мыз, келген-біз2-жақбарған-сың, келген-сіңбарған-сыңдар, келген-сіңдербарған-сыз, келген-сізбарған-сыздар, келген-сіздер3-жақбарған, келгенбарған, келгенб) Зат есімдер:оқушы, мұғалім т. б.ЖекешеКөпше1-жақоқушы-мын, мұғалім-міноқушы(лар)-мыз, мұғалім(дер)-біз2-жақоқушы-сың, мұғалім-сіңоқушы(лар)-сыңдар, мұғалім(дер)-сіңдероқушы-сыз, мұғалім-сізоқушы(лар)-сыздар, мұғалім(дер)-сіздер3-жақоқушы, мұғалімоқушы(лар), мұғалім(дер)в) Сын есімдер: аласа, үлкен т. б.ЖекешеКөпше1-жақаласа-мын, үлкен-міналаса-мыз, үлкен-біз2-жақаласа-сың, үлкен-сіңаласа-сыңдар, үлкен-сіңдераласа-сыз, үлкен-сізаласа-сыздар, үлкен-сіздер3-жақаласа, үлкеналаса, үлкенг) Сан есімдер: оныншы, үшінші т. б.ЖекешеКөпше1-жақоныншы-мын, үшінші-міноныншы-мыз, үшінші-міз2-жақоныншы-сың, үшінші-сіңоныншы-сыңдар, үшінші-сіңдероныншы-сыз, үшінші-сізоныншы-сыздар, үшінші-сіздер3-жақоныншы, үшіншіоныншы, үшіншіғ) Есімдіктер: қалай, кім т. б.ЖекешеКөпше1-жаққалай-мын, кім-мінқалай-мыз, кім-біз2-жаққалай-сың, кім-сіңқалай-сыңдар, кім(дер)-сіңдерқалай-сыз, кім-сізқалай-сыздар, кім(дер)-сіздер3-жаққалай, кімқалай, кім(дер)д) Үстеу: біргеЖекешеКөпше1-жақбірге-мінбірге-міз2-жақбірге-сіңбірге-сіңдербірге-сізбірге-сіздер3-жақбіргебірге Екінші топӨңдеу Екінші топқа -а, -е, -й (бара, келе, сөйлей) формалы және -п, -ып, -іп (қарап, айтып, келіп) формалары көсемшелер жатады; олар екінші үлгі бойынша жіктеледі. Үшінші топӨңдеу Үшінші топқа етістіктің жедел өткен шақформасы (бар-ды, кел-ді), мен шартты рай формасы (барса, келсе) жатады; бұлар үшінші үлгі бойынша жіктеледі. Төртінші топӨңдеу Төртінші топқа етістіктің бұйрық райформасы (бар, кел) жатады да, төртінші үлгі бойынша жіктеледі.