Курсовая работа: Творчая спадчына Алеся Пісьмянкова

Трэба крыніцу капаць,

Трэба капаць крыніцу,

Каб унукі маглі напіцца.

...Бачыш, як нешта

бліскае –

Вада ўжо блізка. ("Насовіч")

У творчасці Алеся Пісьмянкова мінуўшчына арганічная, як падых, як прага глытка вады ў спякоту.

Еднасць яго музы з старадаўняй нацыянальнай кніжнасцю здзяйсняецца праз засваенне геральдычных сімвалаў – маральных арыенціраў даўніны ў сучасным айчынным мастацкім працэсе. Згадаем, што асноўная паэтычная адзінка ў сістэме вобразна-выяўленчых сродкаў (асабліва ў часы Сярэднявечча) – не троп, а рытарычная фігура ці метабала (адхіленне ад пачатковай нулявой ступені як вынік прамоўніцкай дзейнасці). Дасягненні параджальнай паэтыкі і неарыторыкі дапамагаюць вытлумачыць як традыцыйны, так і сучасны творчы працэс, шмат у чым тоесны з пошукамі сярэднявечнага гамілета ў "вынаходніцтве" прамовы-казання. Зазвычай "вынаходніцтва" пачынаецца з тэмы, яе макракантэксту, той часткі літаратурнага паведамлення, якая папярэднічае мастацкаму прыёмы, метабале, і знешняя ў адносінах да яго:

Чорны крыж

На белым полі...

Край распяты

На крыжы?

"Смерць ці воля,

смерць ці воля? –

Грозна звоняць палашы. ("Дума Вітаўта").

Сінтаксічны этап гэтага рытарычнага працэсу мае на мэце стварэнне звязак і прэдыкатываў, якія б аб’ядноўвалі простыя ідэі. Для лексічнага напаўнення верша выкарыстоўваюцца топасы – адзнакі трафарэтных суадносінаў паміж паняццямі і з’явамі. Топасы выступаюць сродкам пошуку аргументаў ці доказаў, развагаў у межах твора:

Смерць ці воля –

Вырашаюць палашы.

Вырашае меч булатны

І татарскае страла.

Вырашае просты ратнік –

Сейбіт з ціхага сяла. ("Дума Вітаўта").

Такая структура макракантэксту, у нечым роднасная еўрапейскай, постмадэрнісцкай, на думку вучоных, - узор параджальнай сістэмы, калі твор будуецца паводле ўяўлення пра яго:

І нястрымная Пагоня,

Што ўразаецца ў крыжы...

Не затопча нышы гоні

Бот чужы ("Дума Вітаўта").

Лірычны герой Алеся Пісьмянкова стварае ўласны загадкавы паэтычны свет, своеасаблівую легенду пра сябе і сваю творчасць:

І ўсё-такі цуда бывае!