Курсовая работа: Творчая індывідуальнасць Анатоля Грачанікава

Як ціхае азарэнне,

Як самы светлы ўспамін

(зб. “Выбранае”, с. 58 – 59).

Такім чынам, аналіз асноўных пейзажных вобразаў вершаў Анатоля Грачанікава дае магчымасць прыйсці да высновы, што майстар слова годна працягвае традыцыі беларускай літаратуры ва ўвядзенні пейзажных вобразаў прыроды і стварэнні па-свойму непаўторнага і арыгінальнага каларыту нацыянальнага пейзажу. У яго паэзіі знайшлі сваё месца традыцыйныя для беларускай літаратуры, адвечныя архетыпы нацыянальнага мыслення. Шырокае іх выкарыстанне раскрывае духоўны воблік усёй нацыянальнай літаратуры.

3.2 Малая радзіма аўтара ў кнізе “Круглая плошча”

Калі гаварыць пра другі зборнік вершаў паэта, то хочацца адзначыць верш, што датуецца 1971 годам пад назвай “Шарпілаўка цячэ ў жыццё, як Сож…”.

Адразу відаць, што ў вершы гаворка пойдзе найперш пра “малую радзіму аўтара”. Але тут няма эксплуатацыі світальных ранкаў, салаўіных спеваў і іншых атрыбутаў падобных твораў. Анатоль Грачанікаў паспяхова пераадольвае магчымасць паўтору. Сказвалася здольнасць паэта мысліць так, што малюнкі зямныя і малюнкі касмічныя паядналіся. Збліжаюцца не столькі часавыя паняцці, колькі адлегласці. Верш крыху тужліва-засяроджаны. Але гэта і верш, у якім вельмі аптымістычны, жыццядайны пачатак. Лірычны герой сам-насам з сабою і з дарагімі сэрцу краявідамі, але ён свій і ў свеце і ў сусвеце, што называецца Космасам. Прытым касмічнасць думкі выражаецца не ў такім і кідкім малюнку. Аднак, у гэтым і каштоўнасць, што прыгажосць вынікае са звычайнага, штодзённага і здатнага ўвабраць у сябе ўсё, што толькт маглі:

Шарпілаўка цячэ ў жыццё, як Сож

Свае ў яе віхуры й перакаты.

Апоўначы на сцішаныя хаты

Мядзведзіца схіляе зорны коўш.

І ў першароднай цішыні наўкол

Я слухаю, прысеўшы на калодзе,

Як вечнасць, асядаючы на дол,

Быцця зямнога запаўняе соты

Канцоўка верша перадае веру ў здаровыя сілы сённяшняй вёскі, у вынашаны ёю спелы практычны розум:

Не трэба вёсцы дакучаць, не трэба

Яна сама разбудзіць пастуха

З цягам часу дужэла ў Грачанікава пачуццё прыхільнасці і даверу да выпрабаваных нягодамі непадманных каштоўнасцей народнай працы, побыту. І менавіта гэтае пачуццё нарадзіла няхітрыя, сціплыя з выгляду, але арганічныя і праўдзівыя вершы. Напрыклад, верш пра тое, як зацвіла бульба і затруменіў бульбяны пах аж на зарэчныя паляны з памаладзелага сяла” і “палагоднелі жанчыны” і “ у хатах стала больш цяпла”.

Альбо, як у вёсцы капаюць калодзеж, - натуральнасць, пластыка і ўнутраная сур’ёзнасць вельмі сугучныя той урачыста-ціхай мінуце, калі хлебаробы здабываюць ваду для жыцця:

Калодзеж капаюць, калодзеж капаюць,

Чыстае ўсё на сябе апранаюць.

Не сварацца цёткі, не кураць мужчыны.

Як быццам сабраліся тут на радзіны.

У кнізе Грачанікава “Круглая плошча” варта адзначыць верш “На Палессі”. Сімвалічным вобразам у вершы выступае вобраз курганоў (“На Палессі – спрадвеку, як быццам званы,/ Несціхана сівыя звіняць курганы”). Гэты вобраз – абагульненая жыццёвая мудрасць народа, гістарычная памяць, вопыт мінулых пакаленняў. Курганы Палесся вучаць нашчадкаў беражлівым адносінам да здабытай волі, якую “цяжка здабыць, ды цяжэй зберагчы”. Курганы ў вершы быццам жывыя, яны сочаць за нашчадкамі, жадаючы ім дабрабыту:

Добры дзень вам, нашчадкі!

Добры дзень вам, зямляне!

Хай жа будзе для вас гэты дзень умалотны,

А для вашага сэрца – апошні журботны!..